खरबूज कलिंगडच्या जातीतले एक फळ आहे. खरबूज लंबगोल, अंडाकार आकाराचे आणि पिवळसर रंगाचे असते. खरबूज हे फळ वेल वर्गातील असून ,त्याच्या अनेक जातीही आहेत. फळांचा रंग, आकार, सालीच्या जाडी व चवीनुसार त्यांच्या जातीत बदल होतो. भारतामध्ये उष्ण हवामानाच्या प्रदेशात या फळाची लागवड केली जाते. खरबूज फळामध्ये अनेक आरोग्यदायी गुणधर्म असतात. त्यामुळे हंगामात खरबुजाचे सेवन करणे फायदेशीर ठरते.
फळाच्या गरांमध्ये तंतुमय पदार्थ मोठ्या प्रमाणात असतात. फळांमधून जीवनसत्त्व ए, बी, सी, ई, के व खनिजे मुबलक प्रमाणात मिळतात. फळाच्या सालीमध्ये कॅरोटिनॉईड व फ्लॅवेनोईड ही जीवनसत्त्वे असतात. यातील जीवनसत्त्व अ डोळ्यांच्या आरोग्य राखण्यास फायदेशीर असते. तसेच रोगप्रतिकारक शक्ती वाढविण्यासाठी तसेच हृदयाचे स्वास्थ्य चांगले राहण्यासाठी मदत करते.
खरबूज फळांमध्ये ९० ते ९५ टक्के पाणी असते. त्यामुळे उन्हाळ्यामध्ये होणाऱ्या उष्णतेच्या विकारापासून बचाव करण्यासाठी खरबुजाचा ज्यूस उपयुक्त आहे. अतिसारामध्ये शरीरातील पाणी कमी होते. अशावेळी खरबुजाच्या सेवन केल्यास शरीरातील पाण्याची कमतरता भरून निघते. खरबूज फळाची साल किंवा बियांना व्यवस्थित बारीक केलेली पेस्ट चेहऱ्यावर लावल्यास चेहऱ्यावरील काळे डाग निघून जातात. डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी उपयुक्त आहे.
खरबुजापासून जाम, मिल्क शेक आईस्क्रीम, बर्फी बनवले जात आहेत. -मच्छिंद्र ऐनापुरे
