आवळा- फळच नाही तर औषधी देखील

आवळा वृक्षाला देवांचे झाड किंवा हरिप्रिय म्हटले तर अतिशयोक्ती होणार नाही.  सर्व रोगांवर उपचार करणारा आवळा खरोखरच मानवासाठी वरदान आहे.  श्रीफळ, आमलक, अमृतफळ इत्यादी वेगवेगळ्या नावांनी याला ओळखले जाते.आवळा भारतात मुबलक प्रमाणात उपलब्ध आहे.  आवळा चवीला तुरट आणि आंबट आहे.  कच्च्या स्वरूपात, शिजवलेल्या, वाळवलेल्या स्वरूपात, रस काढून किंवा जामच्या स्वरूपात वापरलेले असो, ते प्रत्येक परिस्थितीत मानवांना फायदेशीर ठरते.  आवळा फळामध्ये अनेक औषधी गुण आहेत.

आवळा हा सर्व रोगांचा नाश करणारा मानला जातो.  आंबट असल्याने तो वातनाशक आहे, तुरट असल्याने कफविरोधी आहे आणि गोड रसामुळे पित्तविरोधीदेखील आहे.  च्यवनप्राशला  प्राचीन काळापासून सर्वोत्तम मानले जाते.  मात्र हा आवळा च्यवनप्राशचा प्रमुख आधार आहे.  आवळा हा व्हिटॅमिन सीचा सर्वात मोठा स्रोत आहे.  कोणत्याही फळात या सारखे व्हिटॅमिन सी नसते.व्हिटॅमिन सी शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते, रक्ताची शुद्धता, दात आणि हिरड्यांची ताकद आणि यकृताचे कार्य सुरळीत ठेवण्यास मदत करते.  आवळा हे असे एकमेव फळ आहे जे वाळवल्यावर, उकळल्यावर आणि शिजवल्यावर व्हिटॅमिन सी गमावत नाही.त्यात व्हिटॅमिन सी चांगल्या प्रमाणात जतन केले जाते.कच्चा आवळा वर्षातून २-३ महिने मिळतो.  उर्वरित वेळी वाळवलेल्या आवळ्याचा विविध प्रकारे  वापर करून फायदे मिळू शकतात.  आवळा वापरल्याने कोणते फायदे मिळू शकतात ते जाणून घेऊया.

● डोळ्यांचे आजार - त्रिफळा चूर्ण पाण्यात भिजवून रात्री ठेवावे.  सकाळी तेच पाणी गाळून त्याच्याने डोळे धुवावेत.  डोळ्यांची चमक कायम राहून डोळे स्वच्छ होतात.  आवळा पावडर रात्री मधासोबत सेवन केल्याने दृष्टी सुधारण्यास मदत होते.

● पोटाचे आजार : आवळ्याच्या नियमित सेवनाने बद्धकोष्ठता दूर होते.  रात्री झोपण्यापूर्वी त्रिफळा किंवा आवळा चूर्ण दूध किंवा पाण्यासोबत नियमित घ्या.  जुनाट बद्धकोष्ठता दूर होते.

● त्वचा रोग: चमेलीच्या तेलात आवळ्याची पावडर मिसळून खाज सूटलेल्या भागावर लावल्यास खाज कमी होते. 

● नाकाचे आजार: वाळलेला आवळा आठ पट पाण्यात भिजवा.  सकाळी आवळा किसून त्यात मध मिसळा.  यामुळे नाकातून रक्त येणे थांबते.  वाळलेला आवळा तुपात तळून, बारीक करून कपाळावर लावल्याने नाकातून रक्तस्रावातही आराम मिळतो.  सुमारे एक औंस ताज्या गूसबेरीचा रस घ्या.  नाकातून रक्तस्त्राव थांबेल.

● लघवीचे आजार - जेव्हा लघवी कमी प्रमाणात येते किंवा मूत्रमार्गात जळजळ होत असेल तेव्हा आवळ्याचा रस पिणे फायदेशीर ठरते.  आवळा पावडर मधात मिसळून रोज सकाळी सेवन केल्यास फायदा होतो.  लघवी अडून राहिल्यास ओटीपोटावर आवळ्याची पेस्ट लावल्याने लघवीला होण्यास मदत होते.

● याशिवाय आवळ्याचा ताजा रस दिवसातून तीन वेळा पिणे किंवा आवळा पावडर दुधासोबत घेतल्याने हृदयविकारात खूप आराम मिळतो. 

● मेंदी भिजवताना त्यात १ चमचा आवळा पावडर घाला.  केस काळे आणि चमकदार होण्यास मदत होते.  केसांना शुद्ध आवळा तेल लावल्यास केसांशी संबंधित अनेक आजार बरे होतात.

(हा लेख फक्त सामान्य माहितीच्या आधारावर आणि जागरुकतेसाठी आहे. उपचारासाठी किंवा आरोग्यविषयक सल्ल्यासाठी तज्ञांची मदत घ्या.)