मानसिक आरोग्याचा माणसाच्या दिनचर्येवर मोठा प्रभाव पडतो. जर एखाद्या समस्येमुळे मेंदूला त्रास होत असेल तर ती व्यक्ती दिवसभर चिडचिड करत राहते आणि कोणतेही काम नीटपणे पूर्ण करू शकत नाही. अशा परिस्थितीत, मानसिक समस्यांपासून स्वतःचे संरक्षण करणे प्रत्येकासाठी खूप महत्वाचे आहे. यासाठी सर्वप्रथम मानसिक आरोग्य म्हणजे काय हे समजून घेतले पाहिजे. कोणत्याही व्यक्तीचे मानसिक आरोग्य त्याच्या भावनिक, मानसिक आणि सामाजिक स्थितीशी संबंधित असते. त्यामुळे विचार करण्याच्या, समजून घेण्याच्या, अनुभवण्याच्या आणि कोणतेही काम करण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो.
मानसिक आरोग्याचा परिणाम कोणत्याही व्यक्तीच्या तणावाशी लढण्याच्या आणि जीवनातील महत्त्वाच्या पर्याय निवडी करण्याच्या क्षमतेवर होऊ शकतो. कोणत्याही व्यक्तीने त्याच्या मानसिक आरोग्याकडे अधिक लक्ष दिले पाहिजे, कारण त्याशिवाय जीवनातील सर्व कार्ये प्रभावित होतात. मानसिक आरोग्य चांगले असेल तर माणूस ताणतणाव चांगल्या प्रकारे हाताळू शकतो. व्यक्ती शारीरिकदृष्ट्याही निरोगी राहू शकते आणि सामाजिकदृष्ट्या लोकांशी चांगले संबंध प्रस्थापित करू शकते.
विकाराचे प्रकार-
चिंता : चिंता हे देखील मानसिक विकारांचे कारण आहे. अशा व्यक्तीला वास्तविक किंवा काल्पनिक परिस्थितीत अत्यंत चिंता किंवा भीतीचा सामना करावा लागू शकतो.
नैराश्य: यामध्ये व्यक्तीला राग, नैराश्य आणि जास्त ताण या समस्यांना सामोरे जावे लागते.
बायपोलर डिसऑर्डर: या समस्येने ग्रस्त असलेल्या व्यक्तीमध्ये त्याच्या भावनांची असामान्य अभिव्यक्ती आणि नैराश्यासारख्या तक्रारी असतात.
असामान्य खाण्याच्या सवयी: हा विकार अन्नाशी संबंधित आहे. या आजाराने ग्रस्त व्यक्ती खूप कमी अन्न खाते किंवा आवश्यकतेपेक्षा जास्त खाऊ लागते.
स्किझोफ्रेनिया आणि सायकोटिक: हा एक अतिशय गंभीर मानसिक आजार आहे. यामध्ये लोक अशा गोष्टींवर विश्वास ठेवू लागतात जे वास्तविक जीवनात घडत नाहीत.
व्यसनाधीनता: या समस्येने ग्रस्त असलेल्या व्यक्तीला अल्कोहोल किंवा ड्रग्सचे व्यसन लागू शकते.
व्यक्तिमत्व: या स्थितीत व्यक्तीचे वर्तन पूर्णपणे बदलते. यामुळे व्यक्तीच्या विचारात, खाण्यापिण्याच्या आणि झोपण्याच्या वेळेत बदल होतो, ज्याचा परिणाम व्यक्तीच्या नातेसंबंधांवरही होतो.
लक्षणे- मानसिक विकारांची लक्षणे तशी दिसून येत नाहीत. वर्तन किंवा सवयींकडे दीर्घकाळ दुर्लक्ष करणे हे याचे प्रमुख कारण आहे.एखाद्या व्यक्तीच्या खाण्यापिण्याच्या किंवा झोपण्याच्या सवयींमध्ये बदल, जवळच्या लोकांपासून दूर जाणे किंवा आवडत्या क्रियाकलाप न करणे, सतत सुस्त राहणे, शरीर सुन्न वाटणे, जणू काही त्याच्यासाठी काही फरक पडत नाही, असहाय किंवा निराश वाटणे, गोष्टी विसरणे, राग येणे, चिंताग्रस्त होणे अशा आहेत. व्यक्ती मानसिक विकाराने ग्रस्त असल्याचे स्पष्टपणे दर्शवणारे घटक आहेत.
कारण- मानसिक आजाराची कोणतीही स्पष्ट कारणे नाहीत, परंतु काही घटना आणि शारीरिक-सामाजिक बदलांमुळे मानसिक विकार उद्भवतात. जसे कुटुंबातील एखाद्या व्यक्तीला मानसिक समस्या, मानसिक ताणतणाव आणि बालपणातील अत्याचारामुळे मेंदूवर परिणाम होणे, मेंदूला इजा होणे. गर्भधारणेदरम्यान विषाणूंचा संपर्क, अल्कोहोल आणि ड्रग्सचा वापर किंवा गंभीर आजारामुळे मानसिक आजार होऊ शकतो.
उपचार- अनेक पद्धतींचा अवलंब करून मेंदू निरोगी ठेवता येतो. नियमित व्यायामाप्रमाणे यामध्ये सर्वाधिक फायदा होतो. व्यायामादरम्यान कोणतीही शारीरिक हालचाल तणाव, नैराश्य, चिंता कमी करण्यासाठी उपयुक्त ठरते. उदासीनता किंवा मानसिक विकारांशी लढण्यासाठी ध्यानधारणा देखील उपयुक्त आहे. मन शांत करण्यासाठी हे सर्वात प्रभावी आहे. बागकाम, वाचन-लेखन आणि लोकांशी बोलणे हे देखील या रोगात चांगले आहे. याशिवाय आपल्या खाण्याच्या सवयी सुधारणे देखील खूप महत्वाचे आहे.
(हा लेख फक्त सामान्य माहितीच्या आधारावर आणि जागरुकतेसाठी आहे. उपचारासाठी किंवा आरोग्यविषयक सल्ल्यासाठी तज्ञांची मदत घ्या.)
No comments:
Post a Comment